Eerste Kamer vindt asielnoodwet onwenselijk en roept kabinet op tot 'plan B'

Het is onwenselijk dat het kabinet werkt aan de inmiddels veelbesproken asielnoodwet en dus moet er een plan B komen, vindt een meerderheid van de Eerste Kamer. Premier Dick Schoof gaf aan dat het kabinet "in haar aanpak gelooft" en ontraadde de motie.

Het kabinet wil het strengste asielbeleid ooit en wil dat onder meer bereiken door het staatsnoodrecht in te zetten. Dat maakt het mogelijk om snel maatregelen te treffen in tijden van "buitengewone omstandigheden". De Tweede Kamer en de Eerste Kamer hoeven in dat geval niet eerst in te stemmen met de maatregelen.

Dat voornemen zorgde drie weken terug al voor felle discussies tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen in de Tweede Kamer. Dinsdag werd ook tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen in de Eerste Kamer door weinig senatoren enthousiast gereageerd op de plannen van het kabinet.

"Het normale proces gaat niet snel genoeg en dan gebruiken we maar een noodknop?", wierp GL-PvdA-senator Paul Rosenmöller op. "Dat vind ik een buitengewoon riskante en eerlijk gezegd ook gevaarlijk politieke redenering. Als we dit soort instrumenten inzetten zijn we in een democratie verkeerd bezig".

Dat er asielmaatregelen genomen moeten worden, daar zijn veel partijen het over eens. Maar de noodwetroute is onwenselijk, is het signaal dat de Eerste Kamer via de motie van onder anderen Rosenmöller doorgeeft.

Normaal gesproken wordt een wetsvoorstel aan de Raad van State voorgelegd en besproken in de Tweede Kamer en Eerste Kamer voor het een officiële wet is. Dat kan zo'n 2 tot 3 jaar duren. In het geval van een spoedwet gaat dat, zoals dat naam al zegt, (veel) sneller dan gebruikelijk.

Een noodwet kan door het kabinet worden ingevoerd in het geval van een crisis. Er wordt een ander pad gevolgd dan met een gewone wet. De noodwet is namelijk meteen geldig; pas later wordt deze voorgelegd aan de Raad van State en het parlement.

Eerder noemde SGP-senator Peter Schalk de noodwet al "absoluut onzeker". Ambtenaren wezen er in vrijgegeven stukken al op dat het plan "democratisch en rechtsstatelijk niet aanvaardbaar" is en waarschijnlijk zou stranden bij de rechter.

Daarbij is er discussie over wat precies de crisis is. Critici wijzen erop dat de situatie in de asielopvang al jaren vastgelopen is. Bovendien is dat volgens de critici te wijten aan het beleid van het kabinet, en niet zo zeer aan "buitengewone omstandigheden".

Schalk achtte de kans groter dat de asielmaatregelen er zouden komen als het kabinet ook zou werken aan een spoedwet. Dan wordt een 'gewoon' wetgevingsproces gevolgd, maar dan extra snel. Het leek er op dat zijn oproep een meerderheid zou krijgen in de Eerste Kamer, maar uiteindelijk bleek dat toch niet het geval.

Ook alle ministers en staatssecretarissen waren dinsdag aanwezig in de Eerste Kamer.Foto: ANPDe oproep om aan een plan B te werken kreeg dat dus wel. Maar wat plan B precies is, zou aan het kabinet zelf zijn. Als het aan Schalk ligt is dat dus de uitwerking van de spoedwet. En dat is geen nieuw geluid: de spoedwet werd ook al in de Tweede Kamer aangehaald als mogelijk alternatief.

Het kabinet is niet verplicht iets te doen met de motie vanuit de Eerste Kamer. Premier Dick Schoof zei eerder op de dag al dat het "kabinet in haar aanpak gelooft". Alle middelen die het ministerie heeft, moeten volgens hem worden ingezet op het voorbereiden van de noodwet, en niet op het gelijktijdig voorbereiden van de crisiswet.

De coalitie heeft geen meerderheid in de Eerste Kamer. Dat een meerderheid nu bezwaar heeft tegen de noodwet, geeft wel aan dat het moeilijk gaat worden om de noodwet uiteindelijk door het parlement te loodsen.

Maar voor het zover zou kunnen komen moet asielminister Marjolein Faber de noodwet eerst nog met "dragende motivering" voorleggen aan de ministerraad. Schoof zei dinsdag dat hij verwacht dat dit voor het herfstreces gebeurt.